Πρώτη φορά στο σχολείο! Αντιμετωπίστε τις δυσκολίες της προσαρμογής!

Σε λιγότερο από 7 ημέρες το σχολείο ξεκινάει και πάλι για τους μικρούς μαθητές. Η αγωνία, ειδικά για τους γονείς και τα παιδιά που θα πάνε στην πρώτη τάξη, φτάνει στο αποκορύφωμα της. Μπορεί η μεγάλη μου κόρη να πηγαίνει φέτος πέμπτη δημοτικού και να λέω μέσα μου ότι θα μου είναι πιο εύκολο να δεχτώ ότι πλέον μεγάλωσε και η μικρή και θα έχει την τσαντούλα της, την κασετίνα της, τα τετράδια της, τα βιβλία της αλλά το άγχος δεν λέει να καταλαγιάσει. Τι θα αντιμετωπίσει την πρώτη μέρα; Πως θα είναι η δασκάλα; Πως θα της φανεί ο χώρος του σχολείου; Κρατάω όμως την ψυχραιμία μου γιατί δεν θέλω να της μεταδώσω το άγχος μου. Την ημέρα του αγιασμού θα είμαι εκεί δίπλα της να τη βοηθήσω σε όποια δυσκολία αντιμετωπίσει και όλη τη χρονιά θα ξεπερνάμε μαζί τις δυσκολίες της πρώτης τάξης. Βρήκα ένα άρθρο στο αρχείο μου που σίγουρα θα δώσει πολύτιμες συμβουλές σε όλους τους γονείς που τα παιδάκια τους φέτος πάνε για πρώτη φορά σχολείο!

Για να κατανοήσετε όλα όσα συμβαίνουν στον εσωτερικό κόσμο του παιδιού στις αρχές της νέας σχολικής χρονιάς, αρκεί να έρθετε στη θέση του και να θυμηθείτε τις δικές σας δυσκολίες. Αν οι σχολικές σας αναμνήσεις μοιάζουν εξαιρετικά μακρινές, σκεφτείτε πως θα νιώθατε σε ένα νέο περιβάλλον εργασίας: νέο κτήριο, νέοι συνάδελφοι, νέες αυξημένες απαιτήσεις. Κι εσείς θα έπρεπε να δώσετε τον καλύτερο σας εαυτό και να αποδείξετε σε όλους τις ικανότητες σας, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνετε συμπαθής.

Τα μικρά παιδιά νιώθουν εκτεθειμένα σε ένα τόσο μεγάλο κτήριο, περιτριγυρισμένα από άγνωστα πρόσωπα και αντικείμενα. Ακόμη και τα παιδιά που πηγαίνουν στη Β΄ ή στη Γ΄ τάξη του ίδιου σχολείου χρειάζονται χρόνο για να εξοικειωθούν. Πόσο μάλλον τα πρωτάκια! Τα πιτσιρίκια δεν ξέρουν τι τα περιμένει πίσω από την αυλόπορτα και έχουν άγχος. Είναι πολύ σημαντικό να ντυθεί το παιδί μαθητής έχοντας καλή εικόνα για όλα όσα το περιμένουν.

Στο χέρι σας είναι να του διαμορφώσετε θετική εικόνα για το σχολείο. Έτσι θα μειωθούν τα προβλήματα που ενδέχεται να αντιμετωπίσετε το φθινόπωρο με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Και φυσικά αντιμετωπίστε με ειλικρίνεια και σοβαρότητα κάθε του φόβο και ανησυχία. Μόνο έτσι θα νιώθει ασφαλές, αφού θα ξέρει ότι μπορεί να στραφεί σε εσάς για βοήθεια. Ας δούμε λοιπόν ποιοι είναι οι κλασικοί φόβοι ενός νέου μαθητή.

ΦΟΒΑΜΑΙ ΟΤΙ ΘΑ ΧΑΘΩ

Ο χώρος του σχολείου είναι σίγουρα πολύ μεγάλος, το κτήριο ψηλό, οι αίθουσες πολλές, η αυλή τεράστια. Το μικρό σας φοβάται μήπως δεν βρει το δρόμο για την τάξη, μήπως θελήσει να κάνει "πιπί" και δεν τα καταφέρει μόνο του στην τουαλέτα. Μια επίσκεψη στο χώρο λίγες μέρες πριν θα το βοηθήσουν πολύ. Κάντε μια μίνι ξενάγηση στους χώρους ώστε να νιώσει άνετα: Δείξτε του την αίθουσα, τα θρανία, τον πίνακα και μιλήστε του για όλα όσα θα κάνει στους μήνες που θα ακολουθήσουν. Μην παραλείψετε να του δείξετε το κυλικείο, όπου κάποιες μέρες θα μπορεί να αγοράζει ένα σνακ στο διάλειμμα με το δικό του χαρτζηλίκι. Δείξτε του ακόμη που βρίσκονται οι τουαλέτες και τονίστε του ότι θα μπορεί να ζητήσει άδεια και κατά τη διάρκεια του μαθήματος για να πάει αν χρειαστεί. Υπενθυμίστε του ότι πρέπει να πλένει τα χεράκια του αφού χρησιμοποιήσει την τουαλέτα αλλά και πριν φάει το κολατσιό του.

ΦΟΒΑΜΑΙ ΤΙ ΘΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΩ

Συζητήστε με το παιδί και περιγράψτε πως θα είναι το καθημερινό του πρόγραμμα με την έναρξη της σχολικής χρονιάς: Θα ξυπνάει το πρωί,θα τρώει το πρωινό του και θα επιβιβάζεται στο σχολικό λεωφορείο ή θα το πηγαίνετε στο σχολείο με το αυτοκίνητο ή τα πόδια (ανάλογα με την απόσταση). Μετά το μάθημα θα επιστρέφει σπίτι και θα διαβάζει τα μαθήματα του για την επόμενη μέρα. Αν υπάρχουν μεγαλύτερα αδέρφια στην οικογένεια, χρησιμοποιήστε τα ως παράδειγμα. Φροντίστε να δείξετε μεγάλο ενθουσιασμό για όλα τα καινούργια πράγματα που θα μάθει το παιδί στο σχολείο (γράμματα, ανάγνωση, γραφή) και μιλήστε του για το πως θα μπορεί αυτά να τα χρησιμοποιήσει στην καθημερινότητα του.

ΦΟΒΑΜΑΙ ΤΟΝ ΔΑΣΚΑΛΟ

Ο δάσκαλος είναι το.... αφεντικό της τάξης. Θα πρέπει λοιπόν να τον ακούει, να ακολουθεί τις οδηγίες του, να κάθεται ήσυχο όταν εκείνος μιλάει, να κάνει τα μαθήματα του, γιατί διαφορετικά θα υποστεί συνέπειες. Το "μπράβο" του δασκάλου ή η δυσαρέσκεια του έχουν μεγάλη βαρύτητα, κυρίως επειδή εκδηλώνονται μπροστά σε πολλά άλλα παιδιά. Αγχώνεται λοιπόν γιατί θέλει να κάνει καλή εντύπωση.

Τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα αν έχετε να κάνετε με ένα παιδί που το χαρακτηρίζει η τελειομανία ή η έλλειψη αυτοπεποίθησης. Στην πρώτη περίπτωση ενδέχεται να λειτουργήσει ιδιαίτερα ανταγωνιστικά απέναντι στα άλλα παιδιά προσπαθώντας να προσελκύσει περισσότερη προσοχή και έπαινο από τον δάσκαλο. Στη δεύτερη μπορεί να διστάζει να συμμετάσχει ακόμη κι όταν γνωρίζει την απάντηση. Σε κάθε περίπτωση εξηγήστε στο παιδί ότι όλοι οι μαθητές είναι ισότιμοι μέσα στην τάξη και ότι ο δάσκαλος θα υποστηρίξει κάθε προσπάθεια αλλά και θα βοηθήσει όποιον το έχει ανάγκη.

ΦΟΒΑΜΑΙ ΝΑ ΜΙΛΗΣΩ ΣΕ ΑΛΛΑ ΠΑΙΔΙΑ

Το παιδί μπορεί να φοβάται να προσεγγίσει άλλα παιδιά και να αναπτύξει φιλίες. Φοβάται δηλαδή την κοινωνική κριτική και το ενδεχόμενο να μη γίνει αποδεκτό, φοβάται μήπως κάνει κάποιο λάθος και γελοιοποιηθεί και δεν νιώθει άνετα με άτομα που δεν γνωρίζει. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του, αλλά ότι δεν έχει αναπτύξει σωστά τις κοινωνικές του δεξιότητες. Μήπως το έχετε κλεισμένο σε ένα υπερπροστατευτικό κλοιό; Βοηθήστε το φέρνοντας το σε επαφή με παιδιά, καλώντας τα σε πρώτη φάση σπίτι σας όπου θα νιώθει πιο άνετα να εκδηλωθεί. Αναφερθείτε με ενθουσιασμό στους καινούργιους φίλους που θα κάνει το παιδί στο σχολείο, ότι θα παίζει μαζί τους στο διάλειμμα και θα μπορεί να τους καλεί στο σπίτι σας ή να τους επισκέπτεται τα Σαββατοκύριακα.

ΦΟΒΑΜΑΙ ΝΑ ΜΕΓΑΛΩΣΩ

Καμαρώνετε την ανάπτυξη του παιδιού σας, συνειδητοποιείτε ότι δεν είναι πια μωράκι και δεν χάνετε την ευκαιρία να του θυμίζετε συχνά: "τώρα πια μεγάλωσες"! Αναρωτηθήκατε όμως αν εκείνο προτιμά να μη μεγαλώσει; Δεν είναι λίγα τα παιδιά που νιώθουν ανασφάλεια μπροστά στο νέο, το άγνωστο και αναπολούν τη ζεστή αγκαλιά που απολάμβαναν μέχρι πρότινος. Ενδέχεται μάλιστα-αν αισθανθεί ότι πιέζεται από τη νέα κατάσταση που καλείται να αντιμετωπίσει-το μικρό σας να παλινδρομήσει σε συμπεριφορές μικρότερου παιδιού. Μην παραξενευτείτε λοιπόν αν, όταν ανοίξουν τα σχολεία, σας ζητάει συχνά να το ταϊσετε ή να το πάρετε αγκαλιά. Αντιμετωπίστε με κατανόηση και σεβασμό τη συμπεριφορά του παιδιού σας και μην το συγκρίνετε με τα άλλα παιδιά ή αδερφάκια.

ΠΡΩΤΗ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ

Ως γνωστόν, η πρώτη εντύπωση πάντα μετράει. Φροντίστε η πρώτη επίμαχη ημέρα στο σχολείο να του μείνει αξέχαστη-φυσικά με την καλή έννοια! Διαλέξτε παρέα τα ρούχα που θα φορέσει στο σχολείο ώστε να νιώσει όμορφο και να αισθανθεί αποδεκτό. Το πρωί, μόλις ετοιμαστεί για να πάει σχολείο, βγάλτε του μια αναμνηστική φωτογραφία με τη σάκα του.

Ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα είναι η αντίδραση του παιδιού την ώρα που φεύγει η μαμά ή ο μπαμπάς από το σχολείο. Πρέπει να χαιρετήσετε και να αποχωρήσετε μόλις σας το ζητήσει ο δάσκαλος. Μπορεί να σας είναι δύσκολο να φύγετε την ώρα που ακούτε το μικρό σας να κλαίει, αλλά δεν πρέπει να ενδώσετε στα παρακάλια του. Φροντίστε να κρατήσετε την ψυχραιμία σας, γιατί το παιδί διαισθάνεται τη δική σας ανησυχία και η ανασφάλεια του μεγαλώνει.

ΑΦΟΥ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Μετά την πρώτη.... κρίση, μην επαναπαυθείτε. Σίγουρα θα ήταν καλά αν μπορούσατε να στηριχθείτε στο γεγονός ότι το παιδί σας θα σας το λέει κάθε φορά που δεν είναι ευχαριστημένο με το σχολείο, αλλά δυστυχώς δεν μπορείτε να βασιστείτε σε αυτό. Πολλοί μαθητές-πιθανότατα μεταξύ αυτών και το δικό σας παιδί-χαρακτηρίζονται για τις μονολεκτικές απαντήσεις τους όταν οι ερωτήσεις αφορούν το σχολείο. Η κλασική ερώτηση "Πως πέρασες στο σχολείο σήμερα;" δεν είναι πάντα η καλύτερη. Για να διαπιστώσετε λοιπόν αν το παιδί περνάει καλά στο σχολείο:

• Αφιερώστε καθημερινά χρόνο για να μιλήσετε με τον μικρό μαθητή για όσα συνέβησαν στο σχολείο την ημέρα που πέρασε. Επιλέξτε κάποια στιγμή της ημέρας που το παιδί θα είναι χαλαρό, για παράδειγμα στο δείπνο ή την ώρα που το κάνετε μπάνιο. Πιθανότατα το παιδί σας να αποφύγει να μοιραστεί μαζί σας κάποια κακά νέα, όπως για παράδειγμα την τιμωρία που του επέβαλε η δασκάλα. Εσείς ωστόσο πρέπει να το ενθαρρύνετε να σας μιλήσει για όλα.
• Κάντε ερωτήσεις που θα σας δώσουν περισσότερες λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, ρωτήστε το ποια μαθήματα έκαναν σήμερα, ποια του άρεσαν περισσότερο και ποια ήταν τα πιο δύσκολα. Μάθετε επίσης τη γνώμη του για τον δάσκαλο. Ωστόσο, προσέξτε να μην γίνετε πιεστικοί και μη δώσετε την εντύπωση ότι περνάτε το παιδί από ανάκριση. Μια καλή ιδέα είναι να μοιραστείτε μαζί του πληροφορίες και γεγονότα από τη δική σας καθημερινότητα.
• Κρατήστε στενή επαφή με τον δάσκαλο, ο οποίος περνάει πολλές ώρες την εβδομάδα μαζί με το παιδί σας. Αν λοιπόν κάποιος μαθητής ξαφνικά δείχνει δυσαρεστημένος, ο δάσκαλος πιθανότατα να γνωρίζει περισσότερες λεπτομέρειες και να μπορεί να σας βοηθήσει. Αν κάποια στιγμή το παιδί αρνηθεί πεισματικά να πάει στο σχολείο, συνεργαστείτε με τον δάσκαλο του και μην του επιτρέψετε να μείνει στο σπίτι. Όσο το αφήνετε να μένει στο σπίτι χειροτερεύετε την κατάσταση και δεν το βοηθάτε να ξεπεράσει τη δυσκολία που πιθανόν αντιμετωπίζει.

Λάβετε υπόψη σας

• Τα παιδιά πηγαίνουν σχολείο ανάλογα με το έτος που γεννήθηκαν. Ωστόσο, υπάρχει ανομοιότητα ανάμεσα στα παιδιά που γεννήθηκαν αρχές Ιανουαρίου ή στο τέλος Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου.
• Κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης και κατ' επέκταση διαφορετικό βαθμό ευκολίας ή δυσκολίας στην προσαρμογή. Μην το συγκρίνετε λοιπόν με άλλα παιδιά του περιβάλλοντος σας.
• Ο τρόπος με τον οποίο θα αντιμετωπίσει το παιδί την πρώτη περίοδο στο σχολείο θα επηρεάσει το ξύπνημα της λογικής και το ενδιαφέρον του μαθητή.
• Το πρώτο διάστημα είναι προτιμότερο να μη γίνουν άλλες αλλαγές στο τρόπο ζωής του παιδιού (πχ μετακόμιση) ώστε να αφοσιωθεί απερίσπαστο στην προσαρμογή στο σχολικό περιβάλλον.
• Είναι σημαντικό για το παιδί να νιώθει ότι μπορεί να εκφραστεί άφοβα μπροστά σας και να μιλήσει για τους φόβους και τις ανησυχίες του.

Πηγή: περιοδικό "Το παιδί μου κι εγώ"