Η εξέλιξη της γραφής στο παιδί

Τρόποι με τους οποίους μπορείτε εσείς να βοηθήσετε το παιδί σας στη διαδικασία μάθησης, ανάγνωσης και γραφής.

Η γραφή του παιδιού της προσχολικής ηλικίας περνάει διάφορα στάδια. Στην ηλικία των 2-3 χρονών χρησιμοποιεί το μουντζούρωμα και σταδιακά το διαφοροποιεί σε μουντζούρωμα για γράψιμο και μουντζούρωμα για ζωγράφισμα. Το παιδί σε αυτή την ηλικία κινείται μεταξύ μουντζουρώματος και γραμμικών επαναλαμβανόμενων σχεδίων. Μετά τα τρία του χρόνια μεταχειρίζεται γραμμικά επαναλαμβανόμενα σχέδια, που αντιπροσωπεύουν γράμματα. Στην ηλικία των τεσσάρων αρχίσει να βλέπει τη σύνδεση μεταξύ γραμμάτων και ήχων και αναπαριστά μια λέξη με μια συλλαβή ή ένα γράμμα. Πειραματίζεται με μεμονωμένα γράμματα-του ονόματος του κυρίως. Γράφει το πρώτο, το τελευταίο και στη συνέχεια προσθέτει ενδιάμεσα γράμματα. Συχνά, γράφει ανάποδα (αντί για "παπί", "ίπαπ"), παραλείπει γράμματα ή επαναλαμβάνει συλλαβές και γράμματα.

Σχετικά με τη διαδικασία της γραφής, βοηθήστε το παιδί σας με τους εξής τρόπους. Σε ότι γράφετε να ακολουθείτε τη συμβατική γραφή και να μην γράφετε όλα τα γράμματα κεφαλαία. Να υπενθυμίζετε διαρκώς στο παιδί σας τη φορά γραφής από τα αριστερά προς τα δεξιά, διότι συχνά συμβαίνει να μπερδεύονται. Να τα καθοδηγείτε να γράφουν επάνω στις γραμμές, αλλά μην πιέζετε για αυτό, μπορεί να μην είναι ακόμα έτοιμα να το κάνουν. Το παιδί να γράφει με μολύβι, ώστε να έχει τη δυνατότητα να διορθώνει, όταν θελήσει. Μην κουράζετε το παιδί βάζοντας το να σβήνει και να ξαναγράφει διαρκώς γράμματα που δεν είναι καλογραμμένα. Βασικό στην όλη διαδικασία είναι να γίνεται σεβαστό το επίπεδο στο οποίο βρίσκεται το παιδί.

Το παιδί του νηπιαγωγείου προσπαθεί να τεμαχίσει μια λέξη σε φωνές και να ταιριάξει αυτούς τους ήχους με τα γράμματα που τους αντιπροσωπεύουν. Εκείνο που δεν έχει ακόμα κατανοήσει είναι έννοια της λέξης. Το να κατανοήσει το παιδί ότι ο λόγος αποτελείται από διακριτές λέξεις και όχι από σειρές μη διακεκομμένων ήχων είναι ένα μεγάλο βήμα προς την ανάγνωση. Στη συνέχεια το παιδί περνά στη συμβατική γραφή χρησιμοποιώντας και στοιχεία από προηγούμενα στάδια, δίχως αυτό να είναι ανησυχητικό.

Θα πρέπει να σεβαστείτε το γεγονός ότι, όπως η ομιλία, έτσι και η γραφή του παιδιού περνά από κάποια εξελικτικά στάδια. Στόχος μας δεν είναι να επισπεύσουμε τη διαδικασία της μάθησης, αλλά να βοηθήσουμε το παιδί να πετύχει τα μεγαλύτερα δυνατά-αναλογικά του αναπτυξιακού του σταδίου-επιτεύγματα. Τα "λάθη" που κάνουν τα παιδιά στις πρώτες τους προσπάθειες, και που σχετίζονται με την ακρόαση, την ομιλία, την ανάγνωση και τη γραφή, είναι θεμιτά και αναγκαία. Μην διορθώνετε αυτά τα λάθη, διότι αυτό μπορεί να αναχαιτίσει την προσπάθεια τους. Το παιδί σας δεν είναι ένα μικρός ενήλικας, διαθέτει ποιοτικά διαφορετικό νου. Να επιβραβεύετε τη μικρή, αλλά σταθερή πρόοδο του παιδιού και να επικεντρώνεστε στο τι μπορεί να κάνει και όχι στο τι θα περιμένατε εσείς να κάνει! Είναι πολύ σημαντικό να δείχνουμε στα παιδιά ότι οι προσδοκίες μας για αυτά και το τι μπορούν να κάνουν είναι μεγάλες. Τα παιδιά σχηματίζουν την εικόνα του εαυτού τους και των ικανοτήτων τους από τη γνώμη που τα σημαντικά και αγαπημένα τους πρόσωπα έχουν για αυτά.

Σχετικά με την ανάπτυξη της ανάγνωσης και της γραφής, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η εκμάθηση γραμμάτων και συλλαβών μέσα από ένα αλφαβητάρι αποτελεί για τον εκπαιδευτικό τον πιο εύκολο τρόπο, όταν σκοπός είναι τα πιο εμφανή στους γονείς αποτελέσματα. Όμως, η μέθοδος αυτή δεν συμφωνεί ούτε με τον τρόπο που μαθαίνει το παιδί, ούτε με το φυσικό και λειτουργικό χαρακτήρα της γλώσσας, ως μέσου επικοινωνίας, πληροφόρησης και ψυχαγωγίας. Εκμεταλλευτείτε την περιέργεια και την ανησυχία του παιδιού. Συζητήστε μαζί του, προσπαθήστε να το πείσετε για ότι λέτε με λογικά επιχειρήματα, για να κάνει και αυτό το ίδιο, όταν θα χρειαστεί να πείσει εσάς!

Διαβάστε βιβλία, περιοδικά, μία συνταγή για γλυκό, τις ταμπέλες στο δρόμο ή αφήστε το να σας περιγράψει μία εικόνα που του τράβηξε την προσοχή-τα  παιδιά ξεκινούν και "διαβάζουν" πολύ πριν μάθουν τη συμβατική ανάγνωση. Μπορείτε, ακόμα, να φτιάξετε ένα κολλάζ από εικόνες περιοδικών και να βάλετε τη δική σας λεζάντα, να κάνετε μαζί τη λίστα με τα ψώνια του σούπερ-μάρκετ και να γράψετε μαζί μια ευχετήρια κάρτα-δώρο σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο.

Υπάρχουν αμέτρητες δραστηριότητες που θα μπορούσατε να κάνετε με τα παιδιά σας στον ελεύθερο χρόνο σας, για να βοηθήσετε στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που σχετίζονται με τη γλώσσα.

Δεν είναι εύκολο μέσα σε λίγες γραμμές να σας παρουσιάσουμε την ανάπτυξη της πρώτης ανάγνωσης και γραφής στα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Ελπίζουμε τα παραπάνω να ήταν κάπως βοηθητικά στην προσπάθεια σας να κατανοήσετε πως μπορείτε να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας σε αυτόν τον τομέα.

Από τη Μαρία Φαλκωνάκη

Νηπιαγωγός