Ξέρετε τι βάζετε στο καλάθι;

Μήπως κάθε φορά που πηγαίνετε σουπερ-μάρκετ αναρωτιέστε γιατί άδειασε το πορτοφόλι σας ενώ δεν έχετε πάρει πολλά πράγματα; Πόσες φορές το σκεφτήκατε αυτό, κοιτάζοντας μια τον αστρονομικό λογαριασμό και μια το μισοάδειο καροτσάκι; Παρηγορηθείτε γιατί δεν είστε οι μόνοι που τριγυρίζοντας στα ράφια του σουπερ-μάρκετ παρασύρεστε και αγοράζετε άχρηστα και ακριβά πράγματα. Αντίθετα, τα περισσότερα ψώνια μας στο σουπερ-μάρκετ ανήκουν στην κατηγορία των λεγόμενων "παρορμητικών αγορών", των μη προγραμματισμένων και, γενικά, άχρηστων. Τα εμπορεύματα παρουσιάζονται αριστοτεχνικά, ώστε να μας κάνουν να μπούμε στον πειρασμό: τα χρώματα, η τοποθέτηση των προϊόντων, οι πάγκοι με τις προσφορές, τίποτα δεν είναι τυχαίο. Αρκεί να απλώσουμε το χέρι και ότι μας αρέσει περνάει από το ράφι στο καλάθι μας. Τι σημαίνει όμως ξέρω να ψωνίζω; Όταν η συζήτηση στρέφεται σε είδη διατροφής, ουσιαστικά αφορά τέσσερις ικανότητες:

• Ξέρω να φτιάχνω τη λίστα με τα ψώνια, περιλαμβάνοντας προϊόντα πραγματικά χρήσιμα, τα οποία ικανοποιούν τις διατροφικές ανάγκες της οικογένειας μου.
• Ξέρω να διαλέγω, ανάμεσα στα προϊόντα ίδιου τύπου, εκείνα που προσφέρουν εγγύηση ποιότητας όσον αφορά στη γεύση και τη θρεπτική αξία.
• Ξέρω να διαβάζω και να ερμηνεύω τις ετικέτες έτσι, ώστε να διαπιστώνω τα πραγματικά χαρακτηριστικά αυτού που αγοράζω.
• Ξέρω να εκτιμώ τον τρόπο συντήρησης, τη φρεσκάδα και τη σύνθεση όλων των προϊόντων, ώστε να είμαι απολύτως σίγουρος/η ότι είναι ασφαλή και υγιεινά.

Παρακάτω θα σας παραθέσουμε ένα τεστ 40 ερωτήσεων που αφορούν ακριβώς αυτές τις τέσσερις ικανότητες. Για αυτό και είναι χωρισμένες σε τέσσερις ενότητες. Για να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις θα χρειαστείτε λιγότερο από 10 λεπτά και άλλο τόσο για να διαβάσετε τις σωστές απαντήσεις και να τις συγκρίνετε με τις δικές σας. Η πραγματική δουλειά αρχίζει αμέσως μετά. Προσοχή! Δώστε μόνο μία απάντηση σε κάθε ερώτηση και σκεφτείτε προσεκτικά πριν απαντήσετε.

Μαθαίνοντας από τα λάθη

Εντοπίσατε τα λάθη σας; Σε ποια από τις τέσσερις ενότητες;

Α) Γνωρίζετε τα προϊόντα;

Εάν τα λάθη σας επικεντρώνονται στις πρώτες δέκα ερωτήσεις, πρέπει να διαβάσετε ένα εκλαϊκευμένο βιβλίο, στο οποίο περιγράφονται με απλά λόγια οι αρχές της υγιεινής διατροφής. Να έχετε υπόψη σας ότι:

Τα λιπαρά δεν βρίσκονται μόνο στο βούτυρο και στο λάδι. Τα πιο ύπουλα είναι τα "αόρατα", τα οποία υπάρχουν στα τυριά και σε κάποια αλλαντικά. Οι πολλές θερμίδες δεν βρίσκονται μόνο στα γλυκά. Ένα σακουλάκι τσιπς έχει πάνω από 500 θερμίδες, σχεδόν το ένα τρίτο της συνολικής ημερήσιας ποσότητας που χρειάζεται ένα παιδί.

Β) Ξέρετε να διαλέγετε το σωστό προϊόν;

Κάνατε τα περισσότερα λάθη σε αυτό το κεφάλαιο; Αυτό διορθώνεται εύκολα. Για τις διάφορες κατηγορίες προϊόντων ο νόμος προβλέπει διάφορα επίπεδα ποιότητας με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά το καθένα. Πχ το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο είναι εντελώς διαφορετικό από το απλό ελαιόλαδο. Που μπορούμε να βρούμε τέτοιου είδους πληροφορίες; Είναι αλήθεια ότι τα νομοθετικά κείμενα σχετικά με τα τρόφιμα, πέρα από ότι δεν είναι εύκολα προσβάσιμα σε όλους, είναι και αρκετά δυσνόητα. Και πάλι ένα απλό βιβλίο είναι η καλύτερη λύση.

Γ) Ξέρετε να διαβάζετε τις ετικέτες;

Η ετικέτα είναι το δελτίο ταυτότητας των τροφίμων και σας προσφέρει πλήθος χρήσιμων πληροφοριών. Αποκτήστε την καλή συνήθεια να τις διαβάζετε προσεκτικά. Όπως και τον πίνακα θρεπτικής αξίας, ο οποίος δεν είναι υποχρεωτικό να αναγράφεται στα προϊόντα, αλλά είναι χρήσιμος. Ο νόμος ορίζει στην ετικέτα να αναφέρονται:

• τα σημεία πώλησης, συμπεριλαμβανομένης της κατάστασης στην οποία διατίθεται το προϊόν (κατεψυγμένο, φρέσκο, καπνιστό, σε κονσέρβα)
• ο κατάλογος των συστατικών (συμπεριλαμβανομένων των χημικών πρόσθετων) με φθίνουσα σειρά ποσότητας (πρώτα αυτά που βρίσκονται σε μεγαλύτερη ποσότητα και τελευταία αυτά που βρίσκονται σε μικρότερη)
• το καθαρό βάρος ή όγκος: εάν ένα προϊόν είναι συσκευασμένο σε κάποιο προστατευτικό υγρό (αποφλοιωμένες ντομάτες, τόνος σε νερό, φρούτα σε σιρόπι) πρέπει να αναφέρεται η ποσότητα του προϊόντος στραγγισμένου.
• η φράση "ανάλωση κατά προτίμηση πριν...." ή σε περίπτωση ευαίσθητων προϊόντων, η ημερομηνία λήξης.
• ο τρόπος συντήρησης και χρήσης, οπότε είναι απαραίτητη η λήψη συγκεκριμένων μέτρων, ανάλογα με το είδος του προϊόντος (πχ συντήρηση στην κατάψυξη, φύλαξη σε σκιερό και δροσερό μέρος κλπ)
• το όνομα ή η εταιρική επωνυμία ή το σήμα κατατεθέν και η έδρα του κατασκευαστή, του συσκευαστή ή του πωλητή, σύμφωνα με τις διατάξεις της Ε.Ε.
• η έδρα του κατασκευαστή ή του συσκευαστή στην Ελλάδα, για την πώληση ενός της χώρας, καθώς και ο τόπος προέλευσης, όταν η παράλειψη του μπορεί να οδηγήσει τον καταναλωτή σε παρερμηνείες.
• ο αριθμός της παρτίδας, ο οποίος αναγράφεται από τον παραγωγό μέσω ενός κωδικού που επιτρέπει την αναγνώριση της παρτίδας παραγωγής και την ανίχνευση τυχόν ελαττωματικών παρτίδων.

Δ) Τι ξέρετε για την ασφάλεια των τροφίμων;

Πρέπει να διαβάζετε πάντοτε την ημερομηνία λήξης και να ελέγχετε τη θερμοκρασία στα ψυγεία, η οποία δεν πρέπει να είναι μικρότερη από -18οC, ώστε προϊόντα όπως το βούτυρο ή τα φρέσκα ζυμαρικά να συντηρούνται πάντα σε χαμηλές θερμοκρασίες.

Η ασφάλεια των τροφών εξαρτάται και από τη σύσταση τους: τα συντηρητικά, οι χρωστικές, τα αρώματα και άλλες κατηγορίες πρόσθετων που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία, πρέπει να εμφανίζονται όσο το δυνατόν λιγότερο στη διατροφή μας. Γνωρίζουμε ελάχιστα για τις συνέπειες της μακρόχρονης συσσώρευσης τους στον οργανισμό και για αυτό καλύτερα να μην το ρισκάρουμε.

9 Κανόνες για έξυπνες αγορές

1. Ψωνίζετε ήρεμα, χωρίς βιασύνη, αποφεύγοντας τις ώρες αιχμής, ώστε να διαλέγετε αυτά που θέλετε με την ησυχία σας.

2. Φτιάξτε από πριν μια λίστα με όλα όσα χρειάζεστε και προσπαθήστε να την ακολουθείτε πιστά.

3. Ελέγχετε την τιμή του κιλού και του λίτρου, για να καταλάβετε πόσο συμφέρει να αγοράσετε ένα προϊόν.

4. Ορίστε ένα ανώτατο όριο αγορών, ώστε να μην παρασύρεστε από τις προσφορές.

5. Κάντε μια έρευνα τιμών στα κοντινά σας σούπερ-μάρκετ. Οι τιμές από το ένα κατάστημα στο άλλο μπορεί να διαφέρουν σημαντικά.

6. Μην πετάτε το λογαριασμό. Είναι η μόνη έγκυρη απόδειξη που ισχύει σε περίπτωση ελαττωματικού προϊόντος.

7. Προσέχετε τις εποχικές προσφορές. Μην μπαίνετε στον πειρασμό να αγοράζετε παρορμητικά διάφορα προϊόντα που στην ουσία δεν τα έχετε ανάγκη.

8. Διαβάζετε προσεκτικά τις ετικέτες στα προϊόντα.

9. Ελέγχετε την ημερομηνία λήξης των προϊόντων πριν τα αγοράσετε και φροντίστε να τα καταναλώνετε εντός της προβλεπόμενης περιόδου.

Φυσικά πέρασα κι εγώ από το τεστ και παρόλο που για ένα βαθμό έπιασα την τελευταία επιλογή, δηλαδή το "Μπράβο, βάζετε στο καλάθι μόνο ότι χρειάζεται!", οφείλω να ομολογήσω ότι τα περισσότερα τα απάντησα στην τύχη! Και για να μην σας μπουν υποψίες, το τεστ το έκανα πριν δημοσιεύσω το άρθρο, οπότε δεν είχα διαβάσει το δεύτερο μέρος του!

Δείτε αυτό το άρθρο σαν μια υπέροχη ευκαιρία για να διαπιστώσετε αν τελικά είστε σωστοί καταναλωτές ή αν απλά βάζετε στο καλάθι του σουπερ-μάρκετ ότι σας "γυαλίσει"!